همه?ی انسان ها برآیند اثر چهار خلط هستند  :

صفرا: گــرم و خشک

دم: گــــرم و تر

بلغم: سرد و تر

سودا: سرد و خشک  

گرمی و خشکی، ویژگی مشترک این چهار خلط است. بر این اساس انسان ها به دو دسته ی بزرگ تقسیم بندی می شوند: جمعیت گرم و جمعیت سرد  .

برای تعادل در نظام زیست، سردها باید غذای گرم و گرم ها غذای سرد بخورند. هرگاه این تغذیه نابجا شود، بیماری و یا ناکارآمدی پدید می آید که حداقل آن، بی حسی و ضعف می باشد. تغذیه ی درست، تغذیه ایست که در آن انسان ها غذای مناسب خود را بشناسند و هرگاه نظام تغذیه بر اساس این قانونمندی (مزاج شناسی) طراحی نشود شرایط درهمی همچون شرایط قرن بیستم را پدید می آورد. در نظام تغذیه ی مدرن، چون این موضوع را نفهمیدند، برای غذاها و داروها عوارض جانبی طراحی کردند. مثلا خیار یک غذای سرد است. این خیار را اگر انسان سرد مزاج بخورد، دلش درد میگیرد اما یک انسان گرم مزاج، چند عدد از همان خیار را می خورد و لذت هم میبرد! ما نمی توانیم بگوییم که: این خیار عوارض جانبی دارد چون بعضی ها وقتی می خورند دل درد می گیرند. نه اینطور نیست! بلکه در اینجا نابجایی مصرف وجود داشته. انسان سرد مزاج نباید (بدون رعایت یک سری اصول) خیار بخورد. اما این خیار برای گرم مزاج ها حداقل دو فایده دارد: یکی اینکه شکمشان را پر می کند! و دیگر اینکه از عصبانی شدن آن ها جلوگیری می کند .

در بهداشت و درمان، برآیند اثر این چهار خلط، باید در بدن به تعادل برسد  .

سلامت: حالتی است که در آن، اخلاط چهارگانه در بدن در حال تعادل باشند  .

بهداشت: حفظ تعادل اخلاط چهار گانه  .

درمان: بازگرداندن تعادل از دست رفته ( ایجاد تعادل در اخلاط  .(

کاربرد مزاج شناسی در جامعه شناسی  

اگر مجموعه ی خانوادگی را توسعه دهیم، یک محله تشکیل می شود  .

اگر مزاج غالب این جمعیت، مزاج گرم باشد، محله ای خواهیم داشت که جو نوع دوستی و مهمان دوستی بر آن حاکم است. کسی که وارد این محل شود، خاطره ی آن برایش باقی می ماند. چون در برخورد با اهالی محل و کسبه و ... او را تحویل می گیرند و برخورد گرمی با او دارند.

و اگر ترکیب این محل، ترکیبی غالب از مزاج های سرد باشد، می بینید که مثلا بر اثر تصادف، جنازه ای بر روی زمین افتاده اما کسی او را بلند نمی کند.

جهت گیریِ نیکوکارانه در رفتار نیست (حسابگرانه عمل می کنند). بالاخره می بینید که یک نفر گرم مزاج که مهمان آن محل است می آید و آن جنازه را جمع می کند! حالا با این دیدگاه، جامعه شناسان بروند و تحقیق کنند. کسانی که افراد تصادفی و دارای مشکلات اساسی را از جامعه جمع می کنند، چه کسانی هستند؟ ... ما میگوییم گرم مزاج ها هستند. اگر به چهره اش نگاه کنی میبینی که فردی لب کلفت، چهره گلگون، مو پف کرده، سینه ستبر، شانه درشت و رگ برجسته است.

جمعیت غالبی از مزاج سرد، اگر کشوری را تشکیل داد، این نوع از کشورها، هیچ وقت در معرض انقلابات و تحولات اساسی نیستند. همیشه به دنبال معادلات سیاسی آرام و حل مشکلات از طریق مذاکرات هستند. این ها به جای تقویت سیستم های نظامی و حمله، سیستم جاسوسی و اطلاعات امنیتی خود را تقویت می کنند. چون سرد هستند، زیرآبی رفتن و پیچ و واپیچ کردنشان بیشتر است. اگر هم ارتشی را تدارک ببینند، در درون آن، چند سیستم اطلاعاتی تو در تو درست می کنند. مثلا اطلاعات امنیت ارتش آلمان، افسران اس اس را در درون افسران اس اس درست می کند.

در جوامعی که مزاج گرم غالب است، استعداد انقلابات و تحولات اساسی و تا 180 درجه ضد و نقیض وجود دارد. جوامع شرقی همیشه دستخوش تحولات واژگون کننده ی نظام اجتماعی اند. معادلات سیاسی جاری در جهان، در این جوامع کاربرد ندارد. معادلات واقع بینانه بر اساس جمعیت  شناسیِ حاضر، که به چشم قابل مشاهده است، در این جوامع جواب عکس می دهند. در انتخابات ایران نیز این امر قابل مشاهده است. یک نفر گمنام، ناگهان آشکار می شود و بعد همین آدم آشکار، ناگهان دفن می شود و شخص گمنام دیگری در اوج محبوبیت قرار می گیرد. این رفتار های ضد و نقیض سیاسی در کنش های اجتماعی جوامع شرقی جا دارد و هنرمند کسی است که بتواند نبض دقیق اجتماعی را در دست بگیرد.

بیماری های شایع در جامعه را خودتان درمان خواهید کرد

آری اگر بلغم وراه تعدیل آنرا بشناسیدبیایید با بررسی یکی از اختلالات شایع در اخلاط چهارگانه عمق عظمت این راهکار درمانی یعنی همان طب بر اساس مزاج شناسی را مرورکنیم.